“ΕΝΕΡΓΟΣ ΓΗΡΑΝΣΗ” ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΟΚΕ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΟΡΑΜΑ

Η προώθηση της παράτασης του επαγγελματικού βίου στην απασχόληση μέσα από τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την προσαρμογή τους στην κατάσταση της υγείας και τις ανάγκες εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς και η βελτίωση της πρόσβασης στην κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση, είναι η στοχευμένη παρέμβαση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ) μέσω ενός καινοτόμου προγράμματος για τις σύγχρονες πολιτικές διαχείρισης της ενεργούς γήρανσης, που υλοποιείται στο πλαίσιο του Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού και συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι Ευρωπαίοι πολίτες αν και γνωρίζουν, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, οτι ο πληθυσμός της Ευρώπης γηράσκει με ταχύς ρυθμούς (ποσοστό 71%), εντούτοις ελάχιστα ανησυχούν με αυτή την εξέλιξη (ποσοστό 42%).

Για τους περισσότερους Ευρωπαίους τα άτομα ηλικίας 55 ετών και άνω διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε βασικούς τομείς της κοινωνίας. Ποσοστό μεγαλύτερο από το 60% πιστεύει ότι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να εργαζόνται μετά την ηλικία συνταξιοδότησης και το ένα τρίτο δηλώνει ότι οι ίδιοι θα ήθελαν να παρατείνουν τον επαγγελματικό τους βίο. Εκπλήσσει το γεγονός ότι τα άτομα που είναι πιο κοντά στη συνταξιοδότηση είναι πιθανότερο να συμμερίζονται την άποψη αυτή απ’ ότι η νεότερη γενιά.

Από το 2010 ο αριθμός των πολιτών ηλικίας 15-60 έχει αρχίσει να συρρικνώνεται, ενώ ο αριθμός όσων είναι 60 και άνω θα συνεχίζει να αυξάνεται κατά περίπου 2 εκατομμύρια το χρόνο. Η μεγαλύτερη πίεση αναμένεται κατά την περίοδο 2015-2035 όταν η λεγόμενη «γενιά των baby-boomers» θα βγει στη σύνταξη.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προγνώσεις της Eurostat, το 2060 σε κάθε Ευρωπαίο πολίτη άνω των 65 θα αντιστοιχούν μόνο δύο εργαζόμενοι ηλικίας 15-64 ετών. Αυτή η μεταβολή οφείλεται στον συνδυασμό χαμηλού ρυθμού γεννήσεων και αυξανόμενης διάρκειας ζωής.

Η ενεργός γήρανση αποτελεί  αποτελεσματικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της φτώχειας στις μεγαλύτερες ηλικίες, ιδιαίτερα στη χώρα μας που βιώνει τις συνθήκες της οικονομικής κρίσης την τελευταία πενταετία. Ένας σημαντικός αριθμός των ηλικιωμένων βιώνουν τα γηρατειά σαν ένα είδος περιθωριοποίησης. Από τη μία, καλύτερες ευκαιρίες εργασίας μπορούν να βοηθήσουν τους μεγαλύτερους σε ηλικία να αντιμετωπίσουν κάποιες από τις αιτίες τις φτώχιας, ενώ απ’ την άλλη, η ενεργή συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες μπορεί να μειώσει το αίσθημα της απομόνωσης.

ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

Στη χώρα μας ήδη ολοκληρώθηκαν υπό την αιγίδα της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ) πέντε 5 προγράμματα κατάρτισης σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Γιάννενα και Λάρισα, διάρκειας 100 ωρών, με τίτλο: «Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων και εργαλεία ενδυνάμωσης του κοινωνικού διαλόγου και της προληπτικής διαχείρισης της ενεργού γήρανσης», που παρακολούθησαν 90 αιρετά στελέχη συλλογικών φορέων, και συμμετείχαν εργοδότες, εργαζόμενοι και αυτοαπασχολούμενοι, όλων των κλάδων, σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο.

Στο επόμενο επίπεδο έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται 48 τετραήμερα σεμινάρια  ενημέρωσης επιμόρφωσης, διάρκειας 20 ωρών το καθένα, τα οποία απευθύνονται σε 1.840 ωφελούμενους, εργοδότες, αυτοαπασχολούμενους και εργαζόμενους, στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Γιάννενα και Λάρισα. Ήδη έχουν υλοποιηθεί πάνω από τα μισά σεμινάρια.

Για δηλώσεις συμμετοχής, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερώνονται από τον Εκπαιδευτικό Οργανισμό ΑΚΜΩΝ, ο οποίος έχει αναλάβει την Επιστημονικήκαι Διοικητική υποστήριξη των παραπάνω ενεργειών καλώντας στο τηλέφωνο 210 -8691000 ή από την ιστοσελίδα του έργου http://www.active-ageing.gr/portal/.

Οι συμμετέχοντες, που θα ολοκληρώσουν την παρακολούθηση των επιμορφωτικών σεμιναρίων, θα λάβουν βεβαίωση παρακολούθησης και χρηματική αποζημίωση 80 ευρώ ο καθένας.

Στα σεμινάρια μπορούν να συμμετάσχουν:

- στελέχη και υπάλληλοι συλλογικών φορέων που συμμετέχουν εργοδότες, εργαζόμενοι και αυτοαπασχολούμενοι, όλων των κλάδων, σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο

- εργαζόμενοι, στελέχη και εργοδότες επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο και ανήκουν στους κλάδους αναφοράς του έργου:

•        Κλωστοϋφαντουργία – ένδυση

•        Μεταλλουργία

•        Κατασκευές

•        Αγροτικός Κλάδος

•        Λιανικό Εμπόριο

•        Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις

•        Τράπεζες - Ασφαλιστικές Εταιρείες

•        ΔΕΚΟ ή / και ΝΠΙΔ εποπτευόμενα από το Κράτος.

Κάθε σεμινάριο επιμόρφωσης  έχει διάρκεια είκοσι (20) ώρες και διαρθρώνεται σε 4 επιμέρους θεματικές ενότητες όπου κάθε ενότητα έχει διάρκεια 5 ώρες:

1η Ενότητα: «Δημογραφικές αλλαγές και η πρόκληση της ενεργού γήρανσης»

2η Ενότητα: «Πολιτικές και κίνητρα ενίσχυσης εργατικού δυναμικού μεγαλύτερης Ηλικίας»

3η Ενότητα: Κατάρτιση «Πρότυπου Κοινού Προγράμματος Δράσεων» των κοινωνικών εταίρων για την ενθάρρυνση της συμμετοχής ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην απασχόληση

4η Ενότητα: Η χρήση του εργαλείου «Ολοκληρωμένη Διαδραστική Πλατφόρμα Προληπτικής Διαχείρισης του Ζητήματος της Ενεργού Γήρανσης»

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΕΡΓΟΥΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΗ-ΕΛΛΑΔΑ

Ορισμένα ποσοτικά στοιχεία για τη γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη συνάδουν στα εξής: 

Το 2030, ο αριθμός των εργαζόμενων μεταξύ 56 και 64 ετών θα έχει αυξηθεί κατά 24 εκατομμύρια.  Στα επόμενα 10 χρόνια, ο πληθυσμός της Ευρώπης θα αποτελείται ως επί το πλείστον από άτομα άνω των 40 ετών.  Μέχρι το 2030, η ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια έλλειψη ατόμων σε ηλικία εργασίας. Η έλλειψη αυτή θα είναι περίπου 20,8 εκατομμύριων ανθρώπων.

Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο και η Ελλάδα γερνάει και μάλιστα υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης και πρωτόγνωρης αύξησης της ανεργίας, ως εξής:  το ποσοστό των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών σήμερα να ξεπερνά το 18% και προοπτική το 2020, να πλησιάζει το 24%,  ο πληθυσμός των παιδιών ηλικίας 0-14 ετών συνεχώς μειώνεται και σήμερα αριθμεί περίπου 14%, που σημαίνει όχι μόνον ότι γερνάμε ως χώρα, αλλά επίσης ότι μελλοντικά θα μειωθεί ο πληθυσμός συνολικά,  η απασχόληση των ηλικιωμένων στην Ελλάδα.

Η ελληνική αγορά εργασίας γνώρισε πρωτοφανείς θεσμικές ανατροπές, ανατροπές οι οποίες άλλαξαν άρδην το τοπίο των εργασιακών σχέσεων και ανέτρεψαν σταθερές. Η διεθνής θέση της Ελλάδας παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, εξαιτίας της συνεχιζόμενης βαθειάς ύφεσης της οικονομίας.  Ως εκ τούτου, οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας   χαρακτηρίζονται από πρωτοφανείς απώλειες εργατικών δυνάμεων και ραγδαία αύξηση της ανεργίας, όπου ο αριθμός μόνο των μακροχρόνια ανέργων  είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό του συνόλου των ανέργων.

Στην Ελλάδα είναι λίγες οι πολιτικές και οι ρυθμίσεις που ευνοούν τη διαχείριση της ενεργού γήρανσης, και μάλιστα παρά τις συστάσεις της ΕΕ, οδηγήθηκε ή οδηγείται σε πολιτικές και παρεμβάσεις που δεν προάγουν την ενεργό γήρανση των εργαζομένων και δημιουργούν συνθήκες απώλειας και των όποιων επιτεύξεων σε αυτό το πεδίο έως σήμερα.

Η μείωση του πληθυσμού που είναι σε ηλικία εργασίας κατά περίπου 50 εκατομμύρια άτομα μεταξύ 2010 και 2060, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή οικονομική ύφεση, εκτός εάν αυτή μπορεί να αντισταθμιστεί από την αύξηση των ποσοστών συμμετοχής στην απασχόληση σε όλα τα τμήματα του εργατικού δυναμικού και την αύξηση της παραγωγικότητας.

Η βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να βελτιώσει το βιοτικό τους επίπεδο μέσω της αύξησης των εισοδημάτων τους αλλά και των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων τους και παράλληλα να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή τους και της κοινωνική τους συμμετοχή.

Η προώθηση της παράτασης του επαγγελματικού βίου στην απασχόληση απαιτεί κυρίως τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την προσαρμογή τους στην κατάσταση της υγείας και τις ανάγκες των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, τη βελτίωση της πρόσβασης στην κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση και την αναθεώρηση των φορολογικών και συνταξιοδοτικών συστημάτων ώστε να τους δίνονται κίνητρα για την παραμονή τους στην εργασία.

Σε πολλές χώρες της ΕΕ έχουν υιοθετηθεί τα τελευταία χρόνια συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις. Για να μην οδηγήσει όμως η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης σε υψηλότερα ποσοστά πρόωρης συνταξιοδότησης και  σε αξιώσεις συντάξεων αναπηρίας, απαιτείται η λήψη μέτρων στον ίδιο τον χώρο εργασίας με στόχο την υποστήριξη της εφαρμογής των αλλαγών στα συστήματα συνταξιοδότησης αλλά και την παροχή ενίσχυσης και ενθάρρυνσης των εργαζομένων να συνεχίσουν να εργάζονται μέχρι την ηλικία συνταξιοδότησης. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν: 

•        βελτίωση των συνθηκών εργασίας,

•        καλύτερη διαχείριση της ηλικίας,

•        προαγωγή της ικανότητας προς εργασία καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου,

•        καλές πρακτικές για την υγεία και την ασφάλεια,

ευέλικτες μορφές απασχόλησης.